Dalasauen 100 år i 2023

I 2023 er det 100-års jubileum for dalasauen som eigen rase. Dalasauenvart avla fram frå gammalnorsk spælsau og fleire engelskesauerasar, fyrst og fremst leicester, men også sutherland ogsjeviot. I Jon Sælands tid som statskonsulent i småfeavl(1918-1945) vart dalasauen spreidd over store delar av landet. Påkort tid vart dette den dominerande sauerasen i dei indre bygdene påSørlandet og Vestlandet og i dal- og fjellbygdene på Østlandet ogi Trøndelag. I kystdistrikta vart denne sauen derimot rekna for åvære for kravfull,og fekk ikkje fotfeste her.

Dalasauener ein storvaksen og grovbygd sau. Vaksne søyer veg gjerne mellom 80og 100 kg. Han er hovudsakleg kvit, men det fins ogsvart og brun dalasau. Typiske rasekjenneteikn er brei nakke, storeslake øyrer og brei mule med svart nase. Halen skal være lang, ogklauvene svarte. Dalasauen skal ha god og brei rygg med kraftige lårog stor mengde ull av god kvalitet. Vaksne søyer får oftasttvillingar og lamma veks raskt.

Dala,rygja og steigar er tre av våre nasjonale sauerasar av crossbredtypesom danna grunnlaget for eit felles avlsarbeid på den norskecrossbred-populasjonen. I 2000 fekk denne populasjonenrasegodkjenning som norsk kvit sau (NKS). Dei tre rasane var då iferd med å forsvinne som eigne rasar, og det vart kjempa hardt forta vare på dei opphavlege reinrasa sauerasane.

Idag er det under 1000 rasegodkjende dala-avlssøyer registrert i sauekontrollen, og desse er spreidd over fleire regionar i sør-Noreg.Nokre stadar aukar populasjonen, medan det andre stadar er einnegativ trend. Det er i utgangspunktet utfordrande å drive bevaring og utvikling med så få dyr totalt. Restriksjonar med tanke påflytting av dyr gjer det endå meir komplisert, i nokre områdenærast umogeleg. Oppigjennom er det mange som har lagt ned eit stort arbeid for å halde på den reinrasa dalasauen, og arbeidet lyt fortsetje skal det verte nyttjubileum om 100 år. Det er mange utfordringar å ta tak i for at meskal kunne ta godt vare på den gilde reinrasa dalasauen i framtida.